Media in de eigen taal
In de jaren zestig en zeventig waren er maar zeer beperkte mogelijkheden voor de gastarbeiders om nieuws en informatie in hun eigen taal te krijgen. Ze konden proberen via een wereldontvanger naar radiozenders uit het thuisland te luisteren. Of ze konden een krant uit het thuisland proberen te bemachtigen. Maar belangrijke informatie over de Nederlandse situatie was alleen toegankelijk voor hen die de taal konden leren. Door de lange arbeidstijden, de ploegendiensten en het gebrek aan taallessen was de beheersing van het Nederlands van veel gastarbeiders vaak onvoldoende om deze informatie te begrijpen.
Landelijk aanbod van Radio en TV.
In 1971 startte de Nos op de radio iedere avond met kort nieuwsprogramma's in 8 talen: Turks, Arabisch, Berber, Spaans, Portugees, Grieks, Joegoslavisch, Italiaans en Chinees. Eerst iedere taal maar een keer per week. Vanaf 1986 tot 2004 werd het Turkse en Marokkaanse ( Arabisch en Tamazight) en Chinese programma iedere dag uitgezonden. Daarvoor moesten wel de andere talen in 1986 stoppen. Zo kon men nieuws uit Nederland of uit het thuisland dat voor gastarbeiders relevant was toch horen.
In 1974 werd ook gestart met speciale actualiteiten programma’s in 5 talen op de TV. De programma begonnen met 10 minuten per week maar groeiden door naar 30 minuten per week. In 1980 volgden ze dit schema
| zaterdag |
Paspoort voor Marokkanen ( later Jaouaz) |
| dinsdag |
Paspoort voor Joegoslaven (Pasoš) en Italianen (Passaporto) |
| donderdag |
Paspoort voor Turken (Pasaport later Aktuel) |
| vrijdag |
Paspoort voor Spanjaarden (Pasaporte) |
In de Paspoort programma’s was aandacht voor belangrijke sociale en politieke ontwikkelingen rond migratie, maar ook voor culturele activiteiten hier of in het thuisland.
In 1992 werden de programma’s gestopt.
Bekende presentator en samensteller van het Marokkaanse programma was Najib Taoujni. Er werd heel veel naar dit programma gekeken in 1985 werd een vast onderdeel van Paspoort het poppenspel “Oom Hidouane” voor de kinderen.
Het Turkse programma werd gepresenteerd door Nihal Dogan.
Feduco (Stichting Federatie Educatieve Omroep) heeft van 1983 tot 1989 programma’s gemaakt in verschillende talen die uitgezonden werden op TV en radio. In hun rubriek Medelanders Nederlanders werden allerlei onderwerpen behandeld die voor de buitenlandse gezinnen belangrijk waren. De gemaakte programma’s werden soms ondersteund met boeken of cassette bandjes. Hun materialen werden vaak gebruikt in taalcursussen of voorlichtingsbijeenkomsten of vormingsgroepen. Deze rubriek is later naar de NOS gegaan. Er werd veel samengewerkt met Teleac ( televisieacademie).
Lokaal aanbod radio en TV
Naast het landelijk aanbod kwam er in Utrecht ook een lokale omroep die ondersteund werd door Stoa en Stichting Buitenlanders Midden Nederland met eigentalige onafhankelijke redacties. Ze begonnen in 1988 met radio programma's, maar maakten vanaf 1990 ook TV. programma’s.
Seglo: Stichting Etnische Groepen Lokale Omroep.
Zij waren actief in de stad van 1987 tot 1998, eerst vanaf een zolder en daarna op diverse andere adressen in de stad, Op haar hoogtepunt had SEGLO zes mensen in dienst en werkten circa 150 vrijwilligers in eigentalige redacties aan mediaproducties. SEGLO is uiteindelijk met Stadsomroep Utrecht opgegaan in de Stichting Lokale Omroep Utrecht, de voorloper van RTV Utrecht. Zeljko Sokić was directeur van SEGLO.
SEGLO zag zich niet alleen als een journalistieke organisatie, vertelt Sokić, maar had ook een missie: de positieve kanten laten zien van de multiculturele samenleving, informeren en het bevorderen van de integratie. 'Wij maakten programma’s over allerlei onderwerpen in de Nederlandse en Utrechtse samenleving en veel portretten van interessante, succesvolle allochtonen. Maar we maakten ook programma's over de herkomstlanden zoals programma's over de burgeroorlog in Joegoslavië. Echt van alles.' De ambities lagen hoog bij SEGLO, vooral bij het maken van de tv-documentaires. 'We hebben in landen gefilmd zoals Suriname, Zuid-Afrika, ex-Joegoslavië, Turkije en Marokko. Een documentaire over Chinezen in Utrecht is op een Chinees filmfestival vertoond.'
SEGLO maakte niet alleen human interest- en journalistieke verhalen, maar zag ook belangenbehartiging als een wezenlijke taak. 'Wij boden een podium aan migrantenorganisaties om hun standpunten toe te lichten over beleid en actuele onderwerpen.' SEGLO was samen met Migranten Televisie Amsterdam, later MTNL, Mozaïek Rotterdam en MOS Den Haag, bovendien een kweekvijver voor mediatalent.
Seglo heeft in haar strijd om te blijven bestaan nog een rechtszaak tegen de gemeente Utrecht gevoerd. Om steun te krijgen voor haar zaak is deze film gemaakt over Seglo.
Twee ontwikkelingen hebben bijgedragen aan de beëindiging van Seglo
- Het beleid van de gemeente: minder geld voor aparte benadering van migrantengroepen. daarom fusie moet met de Stadsomroep Utrecht.
- opkomst van de schotelantenne en het kabelnet waardoor programma’s uit het eigen land ook in Utrecht te ontvangen waren.
Dit heeft heel veel invloed gehad op het kijk en luistergedrag van migrantengroepen. Daardoor werd de mogelijkheid om Nederlands nieuws en informatie en voorlichting in de eigen taal te verspreiden via de lokale radio en TV. enorm ingeperkt.
Videorecorder
Wel werd het door de komst van de video recorder veel makkelijker om op allerlei plekken voorlichtingsfilms te vertonen. Dit gebeurde op scholen, bij taallessen en bij trainingen, in de ontmoetingsruimtes van de zelforganisaties of moskeeën, in buurthuizen, bij voorlichtingsbijeenkomsten en in de wachtkamers van medische en sociaal –juridische instellingen enz.
Bladen en krantjes in de eigen taal
De Stichting Buitenlanders Midden Nederland gaf vanaf 1981 zes bladen uit. Medewerkers van de Stichting begeleidden 6 redacties uit de de eigen gemeenschap. Vaak ging dit via de zelforganisaties. De bladen kwamen elk kwartaal uit en werden gratis verspreid via pensions, trefcentra, spreekuren stichting, activiteiten enz. Vaak kwam het blad alleen uit in de eigen taal, alleen het Griekse blad was tweetalig.
Het Marokkaanse blad werd gemaakt door de zelforganisatie A.M.M.U. en werd alleen in het Nederlands uit gegeven. Op dit blad was het mogelijk een abonnement te nemen.
In de bladen stond informatie over veranderingen in de sociale en juridische regelingen die voor migranten gezinnen belangrijk waren, over activiteiten van de verenigingen en soms nieuws uit het eigen land. Ook was er aandacht voor positie van de vrouwen en de kinderen.
Hizmet was een maandelijkse krant dat gratis verspreid werd in Amsterdam en Utrecht. De Turkse lezers lazen de krant van links naar rechts en de Marokkaanse lezers van rechts naar links en ze ontmoeten elkaar dan in het midden van de krant. Het blad deed veel aan het werven van advertenties om zo inkomsten te verkrijgen.
